Geçmişte Anadolu’dan birçok eser yurt dışına kaçırıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki ekipler, kültür varlığı kaçakçılığıyla mücadele ederek yurt dışında bulunan tarihi eserlerin izini sürüyor ve Türkiye’ye kazandırmak için çalışmalarını sürdürüyorlar.
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün ‘Yurtdışından İadesi Sağlanan Eserler’ verilerine göre, 25 bin 526 tarihi eser ve kültür varlığı yurt dışından Türkiye’ye getirildi.
EN ÇOK ALMANYADAN GETİRİLDİ
1980’den bu yana yapılan 152 çalışma sonucunda, yurt dışına kaçırılan eserlerin iadesi sağlandı. En çok eserin iade edildiği ülkeler sırasıyla Almanya, Hırvatistan, Bulgaristan, İngiltere, ABD ve Sırbistan olarak belirlendi. Almanya’dan 8 bin 670, Hırvatistan’dan 4 bin 147, İngiltere’den 3 bin 743, Bulgaristan’dan 3 bin 61, ABD’den 2 bin 600 ve Sırbistan’dan 1865 eser Türkiye’ye geri döndü.
HANGİ ÜLKEDEN KAÇ ESER TÜRKİYE’YE GETİRİLDİ
Bu yıl, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen çalışmalar neticesinde 19 eserin Türkiye’ye iadesi gerçekleştirildi. İngiltere’den 3, Fransa’dan 2, İtalya’dan 11, İsviçre, ABD ve Almanya’dan ise birer eser Türkiye’ye getirildi.
Öne çıkan iade vakalarından biri, Fransa’da ikamet eden bir kişinin Bizans imparatorlarından Justin I (518-527) dönemine ait bir bronz sikke ile Artuklu beylerinden Nasreddin Artuk-Aslan (1200-1239) dönemine ait diğer bir bronz sikkenin Türkiye’ye iadesi oldu.
Ayrıca, 30 yıl önce Türkiye’den çıkarıldığı belirtilen Roma dönemine ait pişmiş toprak vazonun bir Alman vatandaşı tarafından Stuttgart Başkonsolosluğu’na teslim edilmesiyle Türkiye’ye geri getirildiği bilgisi verildi.
İZMARİTTEN TESPİT EDİLDİ
İngiltere’de 2017 yılında satışa çıkarılan, hattat Mustafa Dede tarafından istinsah (yazma bir eseri el yazısıyla kopyalama) edildiği belirlenen Kur’an-ı Kerim’in, yoğun delilleme süreci ve takibin ardından yasa dışı yollarla kaçırıldığı tespit edildi.
Gasp sonucu ele geçirilen eserin Türkiye’deyken çekilmiş fotoğrafı, gasbedenin sigara izmaritinden DNA örneği ve itirafı gibi deliller sayesinde esere Londra Metropolitan Polisi tarafından el konuldu. Kur’an-ı Kerim’i satışa sunan yabancı uyruklu kişilerce, el koyma işlemine karşı hukuki süreç başlatıldı ve bu süreç Türkiye lehine sonuçlandı.
5 ASIRLIK ESER
Sultan 2. Abdülhamit’in koleksiyonunda bulunan eser, Osmanlı hat sanatının kurucusu Şeyh Hamdullah’ın oğlu Mustafa Dede imzalı bir Kur’an-ı Kerim’dir. Ketebe kaydında Mustafa Dede imzası yer almakla birlikte, herhangi bir tarih belirtilmemiştir.
16. yüzyılın başlarında yazıldığı düşünülen bu mushaf, yazılı bölümlerin hat sanatında ‘vassale’ denilen teknikle farklı bir kağıdın üzerine yapıştırılarak hazırlanmıştır.
